KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
Kıdem tazminatı aşağıda belirtilen şartların oluşması durumlarında işveren tarafından, işçinin iş yerinde harcadığı zaman ve mesainin karşılığı olarak ödenen tazminattır.
Kıdem tazminatının amacı işveren tarafından verilen işe ve işyerine emek veren işçinin yıpranmasını ve işini kaybettiğinde yeni bir iş bulmasında karşısına çıkacak problemleri en aza indirmektir.
KIDEM TAZMİNATININ OLUŞABİLMESİ İÇİN GEREKEN ŞARTLAR NELERDİR?
İşçinin işveren tarafından ödenecek olan kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için şu şartların bulunması zorunludur:
1- İş Kanunu’na göre işçi olmak (4857 s. K. m.4 de sayılanlar işçi sayılmadıklarından kıdem tazminatına hak kazanamazlar.)
2- İşyerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olmak (1 yıllık sürenin başlangıcı işçinin iş yerinde fiilen işe başladığı tarihtir. Örneği işçi 05.06.2023 tarihinde işe başlamışsa 05.06.2024 tarihi itibariyle kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.)
3- İşçinin iş akdini haklı sebeple feshetmiş olması veya işverenin iş akdini haksız sebeple feshetmiş olması (Her iki durumda da iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması gerekmektedir. Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçi kıdem tazminatı isteyemeyecektir.)
İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI İSTEYEBİLECEĞİ BAŞLICA İŞTEN ÇIKIŞ NEDENLERİ NELERDİR?
İşçi, haklı nedenlerle iş sözleşmesini sonlandırdığı her durumda ve yukarıda sayılan diğer şartların varlığı halinde kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Örnek olarak şunlar sayılabilir:
I- Erkek işçi zorunlu askerlik hizmeti nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirirse kıdem tazminatına hak kazanır.
II- İşçinin, yapmış olduğu iş nedeniyle sağlığı bozulur veya kendisi için bu işe devam etmek yaşamını tehlikeye atıyorsa işçi iş sözleşmesini feshedebilir. Bu nedenle yapılan fesih haklı nedenle yapıldığından işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
III- Kadın işçi evlendikten sonraki 1 yıl içerisinde kendi iradesiyle iş sözleşmesini sonlandırmışsa kıdem tazminatına hak kazanır.
IV- İşçi, emek ve mesaisini harcayarak bunun ücretini almaktadır. Ancak işçinin bu alacakları geç ödenmesi veya hiç ödenmemesi durumlarında işçi iş sözleşmesini haklı olarak feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.
V- İşveren tarafından işçiye veya işçinin ailesine karşı herhangi bir suç işlenmesi halinde (hakaret, tehdit, basit yaralama, mobbing, zorbalık vb.) işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
VI- İşçinin vefatıyla iş sözleşmesi sona ermişse kıdem tazminatına hak kazanan işçinin mirasçıları süreci takip edebilecektir.
VII- Geçtiğimiz senelerde ortaya çıkan Covid-19 gibi bir salgının tekrar yaşanması durumunda işçinin işten çıkarılması işveren tarafından haksız fesih olarak kabul edilmekte ve işçi kıdem tazminatı hakkına sahip olacaktır.
VIII- İşçinin çalıştığı işin veya işyerinin niteliğinde yapılacak önemli bir değişiklik sonrası işçinin iş sözleşmesini feshetmesi durumunda fesih haklı nedenle yapılmış olduğundan kıdem tazminatına hak kazanılacaktır.
IX- İşçi emekli olduğunda kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Kıdem tazminatı işçinin almış olduğu son giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanır. Kıdem tazminatı hesaplanırken başlangıç tarihi işçinin fiili olarak işe başladığı tarihtir. Kıdem süresinin sona erdiği an ise iş sözleşmesinin sonlandırıldığı andır.
İşveren işçisine geçen her tam 1 yıl için 30 günlük ücreti tutarınca kıdem tazminatı ödeyecektir.
KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINACAKTIR?
Kıdem tazminatına hak kazanan işçi, kural olarak işten ayrıldığında hak ettiği tüm alacaktır. Ancak işveren tarafından işçinin alacakları ödenmezse bu alacaklar için dava açılabilecektir. Mahkemeye başvurarak hakkınızı aramak teknik bilgi gerektirdiğinden bir avukattan hukuki destek almanızı öneririz.
KIDEM TAZMİNATI ALABİLMEK İÇİN BİR ZAMANAŞIMI SÜRESİ VAR MIDIR?
Kıdem tazminatında zamanaşımı süresi İş Kanunu uyarınca iş sözleşmesinin feshinden itibaren 5 yıldır. Zamanaşımı süresi içerisinde tazminat talep edilmezse bir daha istenemeyecektir. Bu sebeple hak kaybına uğramamak adına süreci bir avukatla birlikte yürütmek sizin için daha faydalı olacaktır.
KIDEM TAZMİNATI DAVASI AÇMADAN ÖNCE ARABULUCUYA BAŞVURMAK ZORUNLU MUDUR?
İş hukukunu ilgilendiren uyuşmazlıklar bakımından dava açılmadan önce zorunlu arabuluculuk düzenlemesi getirilmiştir. Buna göre işçi alacakları kapsamında kıdem tazminatı davası açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur.
KIDEM TAZMİNATI DAVASI HANGİ MAHKEMEDE AÇILACAKTIR?
İş hukukunu kapsamında kıdem tazminatı davasına bakmakla görevli olan mahkeme İş Mahkeme’sidir.
Davaya bakmaya yetkili mahkeme ise davacı işçinin işi yaptığı yer mahkemesidir.
