İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI NEDİR?
İsim, bir kişiyi toplumu oluşturan diğer bireylerden ayırmaya yarayan ve Türk Medeni Kanunu tarafından özel olarak korunan bir araçtır. Soy isim ise kişinin hangi aileye bağlı olduğunu göstererek kişiyi toplumdaki kendisiyle aynı ada sahip olan diğer kişilerden ayırmaya yarar. Soyadı da Türk Medeni Kanunu tarafından özel olarak korunmaktadır. İsim/ Soy isim sosyal düzenin oluşabilmesi için son derece önemlidir. İşbu öneme binaen kural olarak adın değişmezliği prensibi benimsenmiştir. Ancak kişi adını/soyadını değiştirmek isterse bu kanunda belirtilen şartların varlığı halinde ancak mahkeme kararıyla mümkündür. İsim/soy isim değişikliği kanunda belirtilen haklı sebeplerle kişilerin ad/soyadlarının değiştirilmesine yarayan bir dava türüdür. Ancak belirtmek gerekir ki uygulamada soyadı değişikliği davası, isim değişikliği davasına göre pek azdır.
Son dönemlerde E-devlet üzerinden isim değişikliği yapılması arama motorlarında sıklıkla aratılmış ve kısmi bilgilerle mahkemeye başvurmaksızın isim değişikliği yapılabileceği gibi bir algı oluşturulmuştur. E-devlet üzerinden yapılabilecek isim değişiklikleri sadece iki şekilde mümkündür. Kişinin isminde veya soy isminde ya yazım ve imla hatası veya düzeltme işareti kullanılmamasından kaynaklanan anlam değişiklikleri bulunması durumlarında ya da genel ahlaka uygun olmayan, toplum tarafından gülünç karşılandığı değerlendirilen durumlarda mahkeme kararı aranmaksızın, il veya ilçe idare kurulunun vereceği kararla bir defaya mahsus olmak üzere değiştirilebilecektir. Bu iki durumun söz konusu olduğu durumlarda E-devlet üzerinden başvuru yapılabilmekteydi. Ancak NHK. Geçici 11.maddeyle getirilen bu düzenleme 6.12.2019 tarihinden itibaren 3 yıllık bir süreyle kabul edildiğinden günümüzde böyle bir uygulama bulunmamaktadır.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI AÇABİLMEK İÇİN GEREKEN HAKLI SEBEPLER NELERDİR?
TMK m.27 uyarınca adın değiştirilmesini ancak haklı sebeplerin varlığı halinde mahkeme kararıyla mümkündür. Kanun haklı nedenlerin neler olduğunu özel bir düzenlemeyle belirlemeyip oldukça geniş bırakmıştır. Bu davayı açabilmek için birden fazla haklı sebep olabilir. Uygulamada en çok karşılaşılan haller şu şekilde sayılabilir:
- Kişinin mevcut adının bir terör örgütü elebaşı veya toplumca bilinen bir suçluyla aynı olması
- Kişinin mevcut adının ahlak kurallarına aykırı olması
- Kişinin mevcut adının toplumca alay konusu olacak şekilde gülünç olması
- Kişinin mevcut adının telaffuzunun oldukça zor olması
- Kişinin çevresi tarafından uzunca yıllar başka bir isimle biliniyor olması
- Kişinin yapmış olduğu iş nedeniyle mevcut adının değiştirilmesi
- Kişinin mevcut adıyla çağrılmasının onun üzerinde travma yaratması
- Kişinin din değişikliği sebebiyle
- Kişinin cinsiyet değişikliği sebebiyle
- Kişinin mevcut adının aşağılayıcı olması
- Kişinin mevcut adının güncel olmaması
Görüldüğü üzere davacı tarafın sunacağı özel ve haklı sebeplerle bu dava açılabilmektedir. Ancak haklı bir neden olmaksızın keyfiyete dayalı olarak ad/soyadı değişikliği yapılamaz bu şekilde bir dava açılırsa dava reddedilir.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASINI KİM AÇABİLİR?
İsim değiştirme davasını ismini haklı bir nedenle değiştirmek isteyen kişi açabilir. Ayırt etme gücünü haiz 18 yaşından küçükler ve kısıtlı olanlar, yani sınırlı ehliyetsizler, temsilcileri aracılığıyla davayı açabilmektedirler. Tam ehliyetsizlerin kural olarak isim değişikliği davasını yasal temsilcileriyle dahi açabilmeleri mümkün değildir. Ancak çok önemli bir nedenin varlığı durumunda hakimin takdir yetkisine göre dava açılabilir.
Hukukumuzda avukatla temsil zorunluluğu belli durumlar haricinde bulunmamaktadır. Ancak hukuk teknik bir konu olduğundan bir avukata ücreti karşılığında danışmak danışmamaktan daha külfetli olabilir. Her hukuki işlemde olduğu gibi isim değişikliği davasında bir avukata danışmanızı tavsiye ederiz. Bununla birlikte isim değiştirme hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı olduğundan özel yetki gerekmektedir.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI KİME KARŞI AÇILIR?
İsim değişikliği davası davacının ikametgâhının bulunduğu yerdeki Nüfus Müdürlüğüne karşı açılır. Uygulamada davalı olarak davacı anne veya babasını gösterebilmektedir. Ancak bu bir yanılgı olup yargılama sürecini uzatmaktadır.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI HANGİ MAHKEMEDE AÇILACAKTIR?
NHK. m.36 uyarınca isim değişikliği davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise davacının yerleşim yeri mahkemesidir. Yani isim değişikliği davası, ismini değiştirmek isteyen davacının yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde açılacaktır.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI NASIL AÇILIR VE NELERE DİKKAT ETMEK GEREKİR?
Öncelikle her davada olduğu gibi isim değişikliği davası da teknik bilgi gerektiren bir konu olduğundan ve hak kaybına uğramamanız için sürecin bir avukat tarafından yürütülmesini ya da en azından ücreti karşılığında avukata danışmanın sizler için daha iyi olacağını tekrar etmekte fayda vardır.
İsim değişikliği davası, davacının yerleşim yerinde bulunan Asliye Hukuk Mahkemesine isim değişikliği talebini içeren bir dilekçe verilmesiyle başlar. Bununla beraber davayı açtığınız yıl yürürlükte olan tarife üzerinden harç ve masrafları dava açarken ödemeniz gerekmektedir. Davacı haklı nedenlerle isminin değişmesi gerektiğini ve bunu nasıl ispat edeceğini dilekçesinde belirtmelidir. Bu aşamada her türlü delil kullanılabilir ancak en önemli ispat yöntemi tanık beyanlarıdır.
Hakim gerek sizin delillerinizi gerekse kendi yapacağı araştırma sonrasında kararını verecektir.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI AÇABİLMEK İÇİN BELİRLENMİŞ BİR SÜRE VAR MIDIR?
İsim değişikliği davalarında herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süre öngörülmemiştir. Yani davanın açılması gereken özel bir süre yoktur dava isim değiştirmeyi haklı kılacak sebepler de göz önüne alınarak herhangi bir zamanda açılabilir.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI NE KADAR SÜRECEKTİR?
Bir davanın ne kadar süre içinde sonuçlanacağını kesin olarak söylemek oldukça güçtür. Davaya bakan mahkemenin iş yoğunluğu, dilekçenin incelenmesi, delillerin değerlendirilmesi, dosyanın durumu ve tanıkların hazır bulunup bulunmaması gibi etkenler sonucu etkileyecektir. Ancak ortalama olarak isim değiştirme davası bir veya iki celse sürmekte ve 3 – 8 ay içinde sonuçlanmaktadır. Ancak bir süreç bir avukatla birlikte yürütülüyorsa dava daha kısa bir sürede de sonuçlanabilir.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI NASIL SONUÇLANACAKTIR VE BUNDAN SONRA NE YAPMAM GEREKMEKTEDİR?
İsim değiştirme davası iki şekilde sonuçlanabilir. Bunlardan ilki hakimin davayı kabul etmesidir. Davanın kabulü ve kesinleşmesiyle beraber Mahkeme değişikliği bir gazetede ilan ettirir ve kararı Nüfus Müdürlüğüne bildirilerek kişinin talep ettiği isim değişikliği yapılacaktır. Bu değişiklik haricinde kişinin nüfus bilgilerinde bir değişiklik olmayacaktır.
İkinci olarak davanın reddedilebilir. Bu durumda kararın öğrenilmesinden itibaren 2 hafta içinde istinaf kanunyoluna başvurulması gerekmektedir. Bölge Adliye Mahkemesinin verdiği karar kesindir.
