İŞE İADE DAVASI NEDİR?
İşe iade davaları iş güvencesi kavramıyla yakından ilgilidir. İş Kanunu’nda yer alan temel ilkelerden biri olan işçinin korunması ilkesinin bir görünüşü olan iş güvencesi, işveren tarafından iş sözleşmesinin geçerli bir nedene dayanmaksızın feshetmesini engellemektedir.
İş Kanunu uyarınca işe iade davası şöyle tanımlanabilir: İşveren tarafından iş akdi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmemesi ya da gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmaması iddiası ile kendisine yapılan fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içerisinde işe iade talebiyle dava açabilecektir. Ancak unutulmamalıdır ki iş hukukunun konusunda giren işe iade davaları açılmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur. Arabulucuya başvurulmaksızın açılan davalar reddedilir. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.
İŞE İADE DAVASI AÇABİLMEK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR NELERDİR?
İş sözleşmesi feshedilen her işçi işe iade davası açamaz. İşçinin iş güvencesine dayanarak işe iade davası açılabilmesi için gerekli şartları şöyle sıralayabiliriz:
- Öncelikle iş sözleşmesinin geçerli bir nedenle feshedilmemiş olması gerekmemektedir. Hangi sebeplerin haklı, haksız, geçerli veya geçersiz fesih olarak düzenlendiğini başlıklı yazımızda belirtmiştik. Detaylı bilgi için inceleyebilirsiniz.
- İşçinin İş Kanunu’na (veya Basın İş Kanunu’na) tabi bir işçi olması gerekmektedir.
- İşçinin işe iade davası açabilmesi için işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması gerekmektedir. Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçi işe iade davası açamaz.
- Diğer bir şart ise işçinin çalıştığı iş yerinde fesih tarihinde en az 30 işçinin çalışıyor olması gerektiğidir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli unsur işverenin davayı açacak olan işçinin çalışmış olduğu iş kolunda başkaca işyerleri buradaki işçiler de hesaba katılacaktır.
- Bir diğer şart ise işçinin çalıştığı işyerinde en az 6 aydır çalışması, yani işverenin birden fazla işyeri varsa o iş yerlerinde en az 6 aylık kıdeminin olması gerekmektedir.
İŞ SÖZLEŞMESİ NASIL FESHEDİLECEKTİR?
İş Kanunu’nda belirtildiği üzere işveren işçinin iş sözleşmesini hangi nedenle feshettiğini kesin bir şekilde ve açıkça belirtmesi gerekmektedir. İşveren iş sözleşmesinin feshini yazılı olarak yapmak zorundadır.
İşçinin dava açacağı süre fesih bildiriminin tebliğ edilmesinden başlayacağı için yazılı fesih bildirimi önem arz etmektedir.
İŞE İADE DAVASI NASIL AÇILACAKTIR?
Öncelikle işe iade davası çok teknik mevzuat ve içtihat bilgisi gerektirdiğinden herhangi bir hak kaybına uğramamanız için bir avukatla anlaşarak bu süreci birlikte yürütmenizi tavsiye etmekteyiz.
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığından bahisle kendisine yapılacak fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içerisinde işe iade davası açılmalıdır. Bu 1 aylık süre hak düşürücü nitelikte olup bu süre içerisinde dava açılmaması halinde dava hakkı düşecektir.
İşçinin bu 1 aylık süre içerisinde işe iade davasının iş hukuku kapsamında olduğundan dava açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmaktadır. Arabuluculuk süreci atlanarak doğrudan doğruya dava açılması durumunda dava reddedilecektir.
Arabuluculuk sürecinde anlaşılamaması durumunda arabuluculuk son tutanağının düzenlenmesinin ardından 2 hafta içerisinde işe iade davası mahkemede açılabilecektir.
Davada iş sözleşmesinin geçerli bir nedenle feshedildiğini ispatlama külfeti işverene aittir.
Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus uygulamada da sıklıkla görülen işverenin işçinin performansı veya davranışları nedeniyle iş sözleşmesini feshettiği durumlarda ortaya çıkmaktadır. İşverenler bir işçinin iş sözleşmesine son vermek istediğinde genelde bu yola başvurmaktadırlar. Kanun bunun önüne geçmek adına işçinin davranışı veya performansı ile ilgili bir nedenle iş sözleşmesi feshediliyorsa öncelikle işçinin savunmasının alınmasının gerektiğini düzenlemiştir. Bu durumda işçinin savunması alınmadan iş sözleşmesi feshediliyorsa fesih geçersiz olup işçi kanundan kaynaklanan diğer haklarını kullanabilecektir.
İŞE İADE DAVASI HANGİ MAHKEMEDE AÇILIR?
İş sözleşmesi haksız bir nedenle feshedilen işçi arabuluculuk sürecinde anlaşılamaması üzerine işe iade davası açacaktır. İşçi bu davayı davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi veya işin veya işlemin yapıldığı yerde bulunan İş Mahkemesinde açacaktır. İş Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde dava Asliye Hukuk Mahkemesinde açılacaktır.
İŞE İADE DAVASININ SONUÇLARI NELERDİR?
İşe iade davası reddedilebilir. Bunun durumda davacı işçinin iş sözleşmesinin geçerli bir nedenle feshedildiğini sonucu çıkmaktadır ki bu da işçinin işe iadesini mümkün kılmamaktadır.
İşe iade davası kabul edilebilir. Mahkemenin vermiş olduğu işe iade kararı kesinleştikten sonra kesinleşmeden itibaren 10 iş günü içerisinde işçi işverene başvurarak işe iadesinin talep etmesi gerekmektedir. Burada düzenlenen 10 iş günü hak düşürücü nitelikte bir süredir. İşçi bu süre içerisinde işverene işe iade talebinde bulunmazsa işe iade hakkını kaybedecektir. İşçi işe iade başvurusunu noter aracılığıyla göndereceği ihtarnameyle yapması ileride hak kaybına uğramaması ve ispat açısından daha uygun olacaktır.
İşveren bu talebin yapıldığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde işçiyi işe başlatabilir. İşverene bu konuda seçimlik bir hak tanınmış olup işveren isterse işçiyi işe tekrar başlatabileceği gibi isterse de işe başlatmayabilir.
İşveren işçiyi işe başlatırsa işçiye boşta geçirdiği süreye yönelik olarak mahkeme kararında da belirlenmiş olan en fazla 4 aylık ücreti tutarında tazminatı ve diğer maddi haklarını ödeyecektir. İşveren işçiye ihbar veya kıdem tazminatı ödemişse bu tazminatın işverene iadesi gerekmektedir. Ancak bizzat ödemek yerine işverenin ödeyeceği tazminattan mahsup edilecektir.
İşveren işçiyi işe başlatmazsa işveren işçiye boşta geçirdiği süreye yönelik olarak en fazla 4 aylık ücreti tutarında tazminatı ve diğer maddi haklarıyla birlikte en az 4 aylık en çok 8 aylık ücreti tutarında iş güvencesi tazminatı ödemekle yükümlüdür.
Bununla birlikte işveren işçiyi işe başlatmazsa iş sözleşmesini feshetmiş sayılır. Burada dikkat edilecek husus fesih tarihinin ne zaman olacağıdır. Fesih tarihi 30 günlük sürenin dolduğu gün olacaktır. İşçinin alacağı tazminatlar ve alacaklar bu tarih üzerinden hesap edilmesi gerekmektedir.
